Heksenboter

In mijn tuin vond ik onlangs de opvallend gele Heksenboter en wel op de stam van een spar die ik een jaar of vier geleden heb omgezaagd. Heksenboter behoort tot de echte slijmzwammen. Deze groep levende wezens hoort eigenlijk nergens bij. Het zijn planten, noch dieren, en evenmin zijn het schimmels of bacteriën. Slijmzwammen ontstaan uit microscopisch kleine eencelligen, die voortkomen uit sporen die met elkaar versmelten, en waaruit op een gegeven moment een rondkruipende kolonie ontstaat, die zich langzaam verplaatst op zoek naar bacteriën en schimmels, waar het cellencomplex van leeft. Bijzonder is dat de eencelligen die deel uitmaken van de kolonie geen eigen celwanden bezitten. Rond de kolonie ontstaat een membraam, dat beschouwd zou kunnen worden als een celwand voor de hele kolonie, en die een enorme in elkaar gevloeide massa van celmateriaal omsluit. Het ziet eruit als een klodder slijm en kan zich gedragen als een gigantische amoebe, maar wel met ontzettend veel celkernen. Tenslotte verhardt en verkleurt de buitenkant, waar zich dan sporen gaan vormen, en dan begint de cyclus opnieuw. Het hoeft niet bestreden te worden en verdwijnt uiteindelijk vanzelf.

Heksenboter groeit vaak op dood hout en ook wel op vergane plantenresten, waar veel bacteriën in voorkomen. Het komt algemeen voor in vochtige bossen, maar kan ook gedijen in de stad, als er dood hout voorhanden is. Het organisme neemt veel kalk en metalen op. Zo bleek uit Duits onderzoek dat het maar liefst 240 keer meer zink bevat dan de omgeving. Het heeft ook een bepaalde mate van intelligentie: in een doolhof kan het de kortste weg naar een voedselbron vinden.

Vroeger werd Heksenboter gebruikt om gele kleurstof te maken. De naam komt voort uit onbegrip voor deze vreemde levensvorm en helpt ons in herinnering houden dat ooit tienduizenden mensen, meest vrouwen, als heks gebrandmerkt werden en op de brandstapel belandden, uit onbegrip voor een afwijkende levenswijze.

Het einde van kunstenaarsinitiatief De Hengelo Open (I)

De Aarde is ons huis (1997, ©) was te zien op de eerste        
open atelierroute in 1999                                                       

Heeft kunst waarde anders dan geld? In deze tijd, waarin invloedrijke kringen weinig op hebben met kunst, is de vraag naar haar waarde gerechtvaardigd. Als kunst gaat over schoonheid en/of waarheid, dan kan ze daarmee bijdragen aan het welbevinden van mensen, en aan het vergroten van hun bewustzijn. In die zin draagt kunst bij aan duurzaamheid. Duurzaamheid zou je kunnen zien als het vergroten van de overlevingskansen van onze menselijke soort op de lange termijn. De Aarde is tenslotte ons enige huis, en het maakt voor ons voortbestaan veel uit hoe we haar behandelen. Ik geloof dat mensen die zich prettig voelen, goed in hun vel zitten en open staan voor nieuwe ideeën uiteindelijk meer wijsheid in hun handelen aan de dag leggen. Als kunst daaraan kan bijdragen is het voor een gemeenschap van belang dat kunstenaars de mogelijkheid hebben om hun werk te ontwikkelen en tentoon te stellen.

Het afgelopen weekend vond een zeer geslaagde, door kunstenaarsinitiatief De Hengelo Open georganiseerde kunstmanifestatie plaats in de Creatieve Fabriek, waar bijna de helft van Hengeloos beroepsmatige kunstenaars aan deelnam. Cfactory had zelf ook allerlei activiteiten georganiseerd, die goed aansloten bij de expositie. Het was lekker druk, en de sfeer op het hele terrein was zo los en ontspannen, dat het één van de bezoekers zelfs aan New York deed denken! Een groot succes dat beslist voor herhaling vatbaar is. Helaas blijkt nu dat deze expositie de laatste activiteit van De Hengelo Open is. De stichting, die in 2000 door een aantal actieve kunstenaars is opgezet met de bedoeling om elke twee jaar een kunstmanifestatie annex open atelierroute te organiseren, heft zichzelf binnen afzienbare tijd op. De subsidie is opgedroogd. In 2009 besliste de gemeente dat het geld voor de kunstmanifestatie een andere bestemming zou krijgen. Deze laatste expositie was mogelijk omdat de ruimte met toebehoren gratis ter beschikking werd gesteld.

Het is een treurige zaak dat opnieuw een Hengeloos kunstenaarsinitiatief te gronde gaat. In 2007 hief kunstenaarsvereniging HEnK Bv zichzelf al op vanwege een schuld van 8000 euro. Hengelo heeft al zo weinig te bieden op het gebied van kunst dat we zuinig zouden moeten zijn op wat er nog rest. Veel kleinere gemeenten houden een atelierroute in stand, die vaak jaarlijks plaatsvindt. Wonderlijk dat zoiets in een stad als Hengelo zo’n kortstondig leven beschoren is. Ik vind trouwens niet dat de overheid dit maar even moet oplossen, je hebt per slot van rekening ook de optie van sponsoring, maar ik verwacht wel van de gemeente enige betrokkenheid bij het in stand houden van een goed kunstklimaat, dat onmiskenbaar een gemeenschapsbelang is.

Update: stichting De Hengelo Open is opgeheven op 30-10-2012. Het ging om een turboliquidatie. De stichting had sterke banden met stichting Ateliers '93. Een deel van de mensen die bij De Hengelo Open werkzaam waren stapten over naar een werkgroep van stichting Beeldende Kunst Ag.

De Hengelo Open in de Creatieve Fabriek

Stichting De Hengelo Open heeft circa 50 Hengelose kunstenaars weten te verleiden om dit weekend hun werk te exposeren in hal B06 van de Creatieve Fabriek aan de Tuindorpstraat. Het is een veelzijdig geheel geworden waar iedereen wel wat van zijn gading kan vinden. Er zijn o.a. beelden, schilderijen, tekeningen en fotografie te zien, en er is ook een thema-expositie met als onderwerp het huisdier. Daar zitten originele dingen bij. Bijzonder is ook een filmpje met portretten van 47 Hengelose kunstenaars, waar ik met verwondering naar heb gekeken. En dan is er bij de entree nog een niet te missen performance waarbij de boel weer eens lekker door elkaar gegooid wordt. Al met al beslist de moeite waard. De expositie is zondagmiddag nog te zien van 12 tot 17 uur in de Creatieve Fabriek, waar ook alle creatieve bedrijven die daar gevestigd zijn een open dag houden.

Goede kunst kan heel inspirerend zijn. Voor mij was dit jaar Sweet Dreams van Alexandra Broeder een absolute topper. Experimenteel straattheater in het nachtelijke Lutterzand; een reis naar gene zijde die je niet snel zult vergeten. Heel mooi vond ik het wekken, een langzaam aanzwellend ‘wakker worden - wakker worden’, dat de opmaat vormde voor het teruggevoerd worden naar de andere wereld. Mijn tijd was nog niet gekomen.

Geïnspireerd door Sweet Dreams maakte ik nieuw werk. Onder de noemer ‘Wakker worden’ presenteer ik voor de expositie in de Creatieve Fabriek vier houtskooltekeningen met als thema onderdrukking. Iedereen die het nieuws een beetje heeft gevolgd weet dat dit een slechte tijd is voor onderdrukkers. Dictators vallen als herfstbladeren van de bomen. Ze zijn op de vlucht, zitten gevangen of voeren zinloze achterhoedegevechten. Voor ons is onderdrukking vaak ver weg in tijd en ruimte, maar niet altijd. Soms kunnen zelfs kunstenaars onderdrukkers worden als ze de pest krijgen aan de vrijheid van meningsuiting. Hoe ver kun je afdwalen?

Wakker worden is opgedragen aan hen die het onderdrukken niet konden laten en nog steeds denken dat repressie een geschikt middel is om doelen te bereiken, in de hoop dat zij ooit zullen ontwaken.

Monumentale bomen in Hengelo

In 1930 aangeplante platanen aan de Dr. Kuyperstraat                                         

Aan de bomenverordening van Hengelo is een lijst van bijzondere gemeentelijke bomen toegevoegd, die waardevol worden geacht en daarom extra bescherming genieten. Op de lijst staan 475 bomen, die in groepen onderverdeeld zijn. Het gaat om 350 monumentale bomen, 98 toekomstige monumentale bomen, 6 herdenkingsbomen en 21 bomen die waardevol zijn vanuit dendrologisch oogpunt, wat wil zeggen dat het om bijzondere soorten gaat. Bij de monumentale bomen gaat het vooral om bomen langs lanen. Het laantje achter het ziekenhuis, tussen Carinth en de Deldenerstraat, is met 201 zomereiken wel het grootste van alle. Belangrijk is ook de Dennebosweg/Oude Molenweg met 41 zomereiken, en de Kuyperstraat met 23 oude platanen. Opvallend is dat 75% van de monumentale bomen eiken betreft, terwijl er slechts vier coniferen beschreven worden. In de telling zijn de bomen op de kerkhoven niet meegenomen, omdat de gemeente ervan uit gaat dat de daar aanwezige bomen zich ongestoord kunnen ontwikkelen. De verwikkelingen rond de kap van tientallen bomen op de oude Algemene begraafplaats in het recente verleden lieten echter zien dat dit beslist geen vanzelfsprekende zaak is.

Het bijwerken en uitbreiden van het register van waardevolle bomen zou de taak worden van een in te stellen bomencommissie. Helaas wachten we daar al zo’n vier jaar op. De gemeente heeft een half jaar geleden aan de Natuur- en Milieuraad de toezegging gedaan dat voor het eind van het jaar een bomencommissie in het leven zal worden geroepen. Het is te hopen dat dat nu eindelijk gaat lukken, want het is dringend nodig dat deze commissie er komt. Er wordt om allerlei redenen heel wat gekapt in de stad, terwijl op een aantal plaatsen waardevolle bomen onbeschermd langs de kant van de weg staan.

Lees hier de lijst van bijzondere gemeentelijke bomen, die onder aan de bomenverordening als bijlage is toegevoegd.

Hengelo en het gif Round Up, deel 3

Haastwerk bij de DOB-methode: spuit maar raak ?                     

Nat weer geeft wildgroei in de straten een impuls, maar is tegelijkertijd erg nadelig bij chemische bestrijding ervan. De gemeente Hengelo laat, zoals ik eerder al schreef, twee keer per jaar een bespuiting uitvoeren met het gif Round Up volgens de DOB-methode. Dat is een ‘milieusparende’ techniek waarbij, zo heet het, het gif via sensoren gericht op de ongewenste plantjes op stoepen en straten wordt gespoten. Een constructie achteraan het spuitvoertuig voorkomt dat het gif verwaaid. Er mag niet gespoten worden als er binnen 24 uur meer dan 40% kans op regen is voorspeld, of als het hard waait. Vanwege het vele natte weer is er een flinke achterstand in de bespuitingen ontstaan.

Eergisteren was het Wilbert aan de beurt. De weersverwachting was plaatselijk regen of motregen. Drie wagens waren uitgerukt en in hoog tempo gingen ze de straten door, want ja, achterstand…. Eerst was het droog, maar later ging het motregenen. Het spuiten ging gewoon door, terwijl bekend is dat regen het gif van de planten afspoelt, waardoor niet alleen het effect minder is, maar het gif ook in riool en grondwater belandt. Hoezo milieusparend?! En wat me dit keer ook opviel is dat er door de chauffeurs ook met de hand gespoten wordt, gewoon met een slangetje dat aangesloten is op een vat Round Up. Zelf daar waar geen enkel spoor van groen te zien was. Door het hoge rijtempo verwaaide het gif gemakkelijk. Op meters afstand kon je de chemische lucht ruiken, en dan wist je: wegwezen, hier is het niet pluis! Wat een slecht voorbeeld voor burgers, die ook steeds vaker aan de Round Up gaan. De mannen die de bespuiting uitvoeren zijn trouwens te beklagen, want ze zitten de hele dag met hun neus op het gif. Het is bekend dat wie regelmatig met gif werkt daar ook eerder de gevolgen van ondervindt. Round Up wordt o.a. in verband gebracht met kanker. Toch wordt het gewoon in de stad gebruikt, want het heet zogenaamd veilig en milieuvriendelijk te zijn. Dat beweerde immers de fabrikant, de agrochemiereus Monsanto. En ja, als die het zegt dan zal het wel zo zijn. Of niet? De herbeoordeling van het middel, dat steeds meer onder vuur komt te liggen, was voorzien in 2012, maar dat is vorige maand uitgesteld tot 2015. Zo kan de gemeente tot die tijd nog onbekommerd doorgaan met het gebruik van dit vergif. Wat zou het een vooruitgang zijn als Groen Links wethouder Janneke Oude Alink daar iets tegen zou kunnen uitrichten. Of zou zij ook denken dat Round Up een onschadelijk middel is?

Spontaan groen kort voor de bespuiting: hoe erg is dit?                    

Waarom wordt er eigenlijk zoveel met gif gespoten in Hengelo? De eerste keer dat er dit jaar in het Wilbert werd gespoten was eind juni. Begin juli was alles wat bespoten was dood. Het groen heeft daarna weer twee maanden ongestoord kunnen groeien. Dat heeft hier en daar tot plantjes van maar liefst 20 en soms wel 30 cm cm hoog geleid. Vooral op plekken waar niet gelopen wordt. Een gaatje hier en een hoekje daar. Is dat nu een probleem waar zoveel voor uit de kast getrokken moet worden? Onder het mom van schoonmaken worden de straten in opdracht van de gemeente vies en onveilig gemaakt. Het probleem is dat je de vervuiling alleen ziet als je er oog voor hebt. Waar zijn we toch mee bezig?

Lees hier Hengelo en het gif Round up, deel 1 en hier deel 2. Lees over recente ontwikkelingen Pas op voor RoundUp

Chemisch afval ligt op straat

In een maand van straat geraapt                                                   

Steeds vaker vind ik lege batterijen in de stad, achteloos weggeworpen door de eigenaren. Gisteren ving m’n oog maar liefst vier exemplaren tussen de straatstenen. In een jaar tijd vis ik zo enkele tientallen batterijen bij elkaar. Ik ben er niet speciaal naar op zoek en ik rijd ook niet de hele dag rond, en het zou me dan ook niet verbazen als zou blijken dat er jaarlijks in Hengelo  duizenden batterijen op straat gedumpt worden. Als ik ze vind, neem ik ze altijd mee, want het is en blijft chemisch afval en dat hoort niet thuis in het milieu. Als ze niet in het riool verdwijnen worden ze wel door veegwagens opgeveegd en als gewoon afval verbrand. Weg is weg, zullen velen denken, maar cadmium, lood en andere giftige troep gaan dan allemaal gewoon de lucht in. Grote kans dat we dat een keer op een onaangename manier terugkrijgen. Het aantal kankergevallen ligt bij ons nu al hoger dan het EU-gemiddelde. Zou dat kunnen liggen aan het vele gif dat we in ons milieu toelaten?